In dit blog vertel ik je wat de lesfasen en technieken zijn van het EDI-lesmodel en waarom steeds meer leerkrachten en scholen dit model gebruiken om hun lessen te versterken. Hierbij bespreek ik de volgende onderwerpen:
1. Wat is EDI?
2. Waarom is het belangrijk?
3. Lesfasen en technieken
4. Didactiek van de gelijke kansen
5. Een bewezen effectief lesmodel
6. Vakmanschap
7. Implementatie
Wat is EDI?
Expliciete Directe Instructie (EDI) is een manier van lesgeven waarbij de leraar uitlegt en voordoet, waarna de leerlingen samen met de leraar of met elkaar de leerstof inoefenen. De leerlingen worden veelvuldig geactiveerd door middel van vragen, opdrachten en uitwisselen met klasgenoten. Elke les heeft een duidelijk lesdoel en de leraar controleert voortdurend of alle leerlingen de uitleg begrijpen door veel vragen te stellen. Dat maakt de les actief en responsief. Door middel van feedback en het afstemmen van de instructie worden alle leerlingen naar beheersing van het lesdoel geleid, waarna ze zelfstandig verder werken om de leerstof verder in te oefenen en op te slaan in het langetermijngeheugen.
Waarom is het belangrijk?
Voor het bieden van kwalitatief hoogwaardig onderwijs is het belangrijk om een lesmodel te gebruiken waarvan grondig en meerjarig onderzoek aantoont dat het werkt. De lesfasen en technieken van het EDI-lesmodel zijn gebaseerd op wetenschappelijke inzichten. EDI is een helder lesmodel van lesfasen en technieken die jij als docent kunt inzetten om leerlingen met plezier en succes de lessen te laten volgen. Het EDI-lesmodel is te gebruiken bij alle vakken en naast iedere lesmethode. Hierdoor krijg je meer grip en zeggenschap over je lessen en staat jouw vakmanschap centraal.
Directe instructie is een gestructureerde manier van lesgeven, die een grote impact heeft op de leerresultaten. Kenmerkend is de stapsgewijze aanpak, waarbij de leraar sturend is, maar ook de leerlingen activeert. Daarvoor zijn verschillende didactische technieken beschikbaar. Directe instructie wordt met succes toegepast in basisonderwijs, voortgezet onderwijs en speciaal onderwijs. (Bron: NRO)
Lesfasen en technieken
Leraren die het EDI-lesmodel gebruiken, geven klassikale instructie op een hoog niveau. Doordat zij de uitleg aan de hele groep geven, raakt de instructietijd niet versnipperd en vindt het leren plaats in gezamenlijkheid. Het samen leren biedt leerlingen de mogelijkheid om zich aan elkaar op te trekken en versterkt de sociale cohesie in de groep. Expliciete Directe Instructie versterkt daarmee niet alleen de cognitieve ontwikkeling, maar ook de socialisatie.
Het EDI-lesmodel bestaat uit een aantal lesfasen en technieken die samen de ingrediënten voor een goede les vormen:
Didactiek van de gelijke kansen
Naar Directe Instructie is veel onderzoek gedaan. Telkens blijkt deze aanpak zeer effectief te zijn voor het leren van leerlingen. Vooral kinderen van laagopgeleide ouders profiteren sterk van DI, omdat zij vaak met minder voorkennis starten op school. Directe Instructie vult de kenniskloof snel en effectief op, waardoor ook deze leerlingen succesvol kunnen zijn op school. Om deze reden wordt DI ook wel “the great equalizer genoemd”: de didactiek van de gelijke kansen.
Emancipatie en verheffing vormen een belangrijke ideologische grondslag van het EDI-lesmodel, maar Directe Instructie is ook zeer effectief voor gemiddeld presterende leerlingen en zelfs hoogpresterende leerlingen. Directe Instructie wordt met succes toegepast in basisonderwijs, speciaal onderwijs en voortgezet onderwijs. Ik gebruik het zelfs tijdens mijn nascholingen van schoolteams.
“Directe Instructie wordt ook wel ’the great equalizer’ genoemd: de didactiek van de gelijke kansen.”
Een bewezen effectief lesmodel
Voor het realiseren van kwalitatief hoogwaardig onderwijs is het belangrijk om een lesmodel te gebruiken waarvan grondig en meerjarig onderzoek aantoont dat het werkt. Zonder een effectieve aanpak doen we leerlingen tekort en maken we het onszelf als leraren onnodig moeilijk om goede resultaten te behalen.
Een van de grootste onderzoeken naar effectieve lesmodellen is Project Follow Through. In het onderzoek werden 22 lesmodellen met elkaar vergeleken en meer dan 200.000 leerlingen gedurende tien jaar gevolgd. De leerlingen die les hadden gekregen volgens de principes van het Directe Instructiemodel hadden meer geleerd dan leerlingen in alle overige lesmodellen. Ook beschikten ze over meer zelfvertrouwen en waren ze beter in het toepassen van het geleerde in nieuwe situaties (probleemoplossend vermogen).
In 2018 verscheen een meta-analyse van Stockard et al. waarin data van een halve eeuw (1966-2016) onderzoek uit 328 studies naar Directe Instructie in de verschillende schoolvakken is verzameld en geanalyseerd. Directe Instructie werkt bij alle schoolvakken en voor leerlingen van alle leeftijden.
“Elke les heeft een duidelijk lesdoel en de leraar controleert voortdurend of alle leerlingen de uitleg begrijpen door veel vragen te stellen en opdrachten te geven.”
Vakmanschap
Het baseren van je onderwijs op bewezen effectieve principes wordt aangeduid met de term ‘evidence informed lesgeven’. Hierbij beschik je als leraar over kennis van welke aanpakken werken en vooral ook waarom. In de lespraktijk van alledag moet je voortdurend keuzes maken en haal je uit je rugzak de gereedschappen waarvan je weet dat ze werken en pas je deze toe.
Zorg er ook voor dat je bewezen effectieve principes op de juiste wijze toepast. Als je dit niet doet, dan kunnen deze zelfs een negatief effect hebben. Als je bij het geven van feedback alleen zegt dat iets fout is, dan pas je de techniek niet juist toe. Als leerlingen niet hoeven te verwoorden en verbeteren, dan heb je misschien wel feedback gegeven, maar is het effect verwaarloosbaar.
EDI geeft elke leraar de juiste ingrediënten voor een effectieve les, maar je moet er zelf een goed geheel van maken. Vergelijk het met een kok die de beste ingrediënten tot zijn beschikking heeft. Vakmanschap bepaalt of het uiteindelijk een lekker gerecht wordt. Een goede timmerman met oude gereedschappen levert beter werk dan een slechte timmerman met de beste materialen.
“EDI geeft de leraar de juiste ingrediënten voor een effectieve les, maar je moet er zelf een goed geheel van maken.”
Implementatie
Voor een goede implementatie van EDI zijn een aantal zaken belangrijk:
Formuleer een gedeelde visie op leren
EDI is geworteld in de cognitieve leerpsychologie. Het expliciet en gestructureerd onderwijzen van de leerstof helpt leerlingen niet alleen om deze te begrijpen, maar ook om kennis goed op te slaan in hun langetermijngeheugen. Voor een culturele en ideologische inbedding van EDI kun je deze publicaties lezen:
Schoolbrede implementatie
Om de effectiviteit van EDI te maximaliseren, is het belangrijk om het model schoolbreed toe te passen. Dit zorgt voor consistentie en vergroot de kans dat leerlingen optimaal profiteren van het lesmodel, ongeacht in welk leerjaar of bij welke leraar ze de lessen volgen.
Verbinding theorie én praktijk
Er wordt een stevige kennisbasis opgebouwd door het bestuderen van literatuur. Degene die de nascholing verzorgt, demonstreert de technieken. De leraren oefenen tijdens de nascholing met de technieken en ontvangen feedback en aanwijzingen. Er is coaching in de klas met directe feedback op het handelen.
Gecertificeerde trainer
Laat de implementatie begeleiden door een gecertificeerde EDI-trainer. Je herkent deze aan de EDI-badge op de website, offertes en presentaties van de trainer. Gecertificeerde EDI-trainers leveren hoge kwaliteit, kunnen voorbeeldlessen geven en beschikken over de officiële presentaties en materialen bij de boeken.
Meer weten?
Wil je weten hoe je het EDI-model toepast in je lessen? Neem dan vrijblijvend contact op voor de mogelijkheden!
Bekijk hier de officiële nascholingen bij de boeken. Stel je eigen teamscholing samen op basis van de beschikbare standaard-modules of kies voor een nascholing op maat. Voor een duurzaam resultaat en goede verbinding met de dagelijkse praktijk in de klas, vul je de teamscholing aan met lesobservaties en feedbackgesprekken. Ook het geven van een voorbeeldles of co-teaching behoren tot de mogelijkheden. Wij verzorgen ook lezingen voor besturen, stichtingen en interne academies. Op zoek naar individuele nascholing? Kijk dan op de website van de Onderwijsdesk.
